2014-12-05 09:23

- Ένα σοβαρό πρόβλημα το οποίο καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε τα τελευταία χρόνια στην περιοχή μας είναι η μείωση του πληθυσμού των τρωκτικών τα οποία έχουν δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στο φυτικό κεφάλαιο, με την καταστροφή των δέντρων. Η καταστροφή των δέντρων γίνεται άμμεσα (απ' ευθείας "φάγωμα" του φλοιού και ριζών) και έμμεσα (τραυματισμός των ριζών και εγκατάσταση παθογόνων εδαφους , Φυτόφθορα κλπ)

Γενικά

- Οι ποντικοί ανήκουν στην τάξη των τρωκτικών η οποία αριθμεί περί τα 3000 είδη και είναι η μεγαλύτερη από τις τάξεις των θηλαστικών

- Στην Ιστορία της εξέλιξης της Γης, η οικογένεια των ποντικών είναι σχετικά νέα και προέκυψε περίπου πριν από 30 εκ.χρόνια

- Οι Αρχαίοι Ινδοί και Αιγύπτιοι, θεωρούσαν τους ποντικούς σύμβολο του θανάτου. Απεικονίσεις ποντικών σε νομίσματα και σκεύη συναντούμε και στην αρχαία Ελλάδα. Στο Μεσαίωνα μέρη από το σώμα των ποντικών χρησιμοποιούνταν ως φάρμακο εναντίον διάφορων ασθενειών

- Το πλέον σίγουρο είναι ότι αποτελούν φορέα πολλών παθογόνων οργανισμών οι οποίοι προκαλούν στον άνθρωπο ακόμα και θανατηφόρες ασθένειες

- Αν ρωτούσε κάποιος ποιος είναι ο λόγος ύπαρξης των ποντικών, η απάντηση θα ήταν η εξής: Αποτελούν μέρος της τροφικής αλυσίδας και έως εκ' τούτου απαραίτητα για τη διατροφή πουλιών, αλεπούδων κλπ

Ποιες είναι οι ζημιές που προκαλούν οι ποντικοί

- Οι ζημιές από τα ποντίκια χωρίζονται σε 2 κυρίως κατηγορίες όπως δείχνει το παρακάτω σχήμα

Ποια είναι τα είδη των ποντικών

- Έχει σώμα μικρό και κυλινδρικό, κεφάλι ογκώδες (συγκριτικά με το σώμα), αυτιά μικρά και πλατιά, μάτια μικρά και στρογγυλά και ρύγχος πλατύ και κοντό. Το σώμα καλύπτεται από κοντό και μαλακό τρίχωμα και τα πόδια του είναι σχετικά κοντά και τα δάχτυλα καταλήγουν σε δυνατά νύχια κατάλληλα για σκάψιμο

Αισθητήρια όργανα

- Ένα μεγάλο μέρος της ζωής του το περνάει υπογείως και έτσι η όρασή του είναι ασθενική. Διαθέτει όμως οξεία ακοή και πολύ οξεία όσφρηση και απτικής αντίληψης (φυσική επαφή ή άγγιμα), που βοηθούν τον αγροπόντικα να προσανατολίζεται και κινείται άνετα όχι μόνο στην επιφάνεια του εδάφους αλλά και κάτω από αυτό

 

- Οι φωλιές έχουν πολλές εισόδους και εξόδους διαμέτρου 2-3 εκ, και αποτελούνται από 3 επίπεδα (όχι πάντα σαφώς διακριτά μεταξύ τους) 

- Στο κάτω επίπεδο και σε βάθος περίπου 30εκ, βρίσκεται η κάμαρα των νεογνών και οι κάμαρες αποθήκευσης τροφής που συγκοινωνούν με στοές διαφυγής

- Στο μεσαίο επίπεδο και σε βάθος 10εκ, βρίσκονται οι υπόγειες στοές μετακίνησης

- Στο επάνω επίπεδο (επιφάνεια του εδάφους) βρίσκονται οι οπές των φωλεών καθώς και τα ευδιάκριτα μονοπάτια που τις συνδέουν μεταξύ τους

- Οι αγροπόντικες δραστηριοποιούνται κατά τη διάρκεια της νύχτας όσο και της ημέρας με ενδιάμεσα διαλείμματα ανάπαυσης

- Η τροφή τους αποτελείται από τρυφερούς βλαστούς, φύλλα, σπόρους, ρίζες και κονδύλους φυτών, γκαζόν κλπ

- Σε κάποιες περιπτώσεις όμως μπορούν και να κανιβαλήσουν πχ. Αν κάποιο μέλος της ομάδας συλληφθεί σε παγίδα, τα άλλα μέλη της ομάδας σπεύδουν να το καταβροχθίσουν

- Ζει κατά μέσο όρο 1 έτος και στο διάστημα αυτό τα θηλυκά γεννούν 4-8 φορές από 3-12 νεογνά τη φορά

- Τα θηλυκά νεογνά είναι ικανά να συλλάβουν από την μεταξύ της 8ης και 12ης ημέρας της ζωής τους και έτσι λόγω της μεγάλης ταχύτητας αναπαραγωγής φτάνουν σε αποικίες χιλιάδων ζώων πολύ γρήγορα

πηγή: https://naturfoto-hecker.photoshelter.com/

- Οι περισσότερες γεννήσεις λαμβάνουν χώρα την Άνοιξη. Το Καλοκαίρι σε μη αρδευόμενες περιοχές οι αγροπόντικες μετακινούνται σε ψηλότερες περιοχές. Το Φθινόπωρο λόγω τον βροχών και της νέας βλάστησης επανέρχονται σε χαμηλότερα επίπεδα. Τέλος το χειμώνα οι γεννήσεις μειώνονται στο ελάχιστο ή αναστέλλονται τελείως λόγω αδυναμίας εύρεσης τροφής

- Περίπου κάθε 3-4 χρόνια, υπάρχει μια διακύμανση του πληθυσμού φτάνοντας σε μια μέγιστη τιμή και στη συνέχεια, τελείως ξαφνικά, μειώνεται έως εξαφανίσεως και να φτάσει στα επόμενα χρόνια πάλι σε μέγιστο αριθμό

- Οι αιτίες δεν είναι απόλυτα γνωστές αλλά αυτό που πιστεύουν κάποιοι είναι: η πυκνότητα του πληθυσμού, ο αριθμός των εχθρών, η ποσότητα της τροφής, η θερμοκρασία, οι ασθένειες, το νερό, γενετικοί παράγοντες κ.α

Καταπολέμηση

1. Μηχανική: χρήση παγίδων εκεί όπου δεν είναι δυνατή ή επιθυμητή η χρήση χημικών ουσιών

2. Ηλεκτρονική: χρησιμοποιούνται ηλεκτρονικές συσκευές υπερήχων ή ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων, απομακρύνοντας, σύμφωνα με τον κατασκευαστή, τα τρωκτικά

3. Βιολογική: ένα πλήθος ζώων (γεράκι, κουκουβάγια, αλεπού, νυφίτσα, φίδια) αποτελούν άριστους θηρευτές των ποντικών. Είναι όμως δύσκολη η εισαγωγή τους

4. Χημική: αποτελεί και το σημαντικότερο τρόπο καταπολέμησης των ποντικών και προκειμένου να έχει τη μέγιστη αποτελεσματικότητα, θα πρέπει να γνωρίζουμε τα εξής:

α) Επιλογή χρονικού σημείου έναρξης

Πριν τη δύση του ηλίου είναι η καλύτερη χρονική στιγμή τοποθέτησης των δολωμάτων. Οι ποντικοί βγαίνουν προς αναζήτηση τροφής λίγο πριν σουρουπώσει και έτσι το δόλωμα θα είναι φρέσκο και χωρίς αλλοιώσεις που μπορούν να του προκαλέσουν η υγρασία και οι μικροοργανισμοί

β) Επιλογή δολώματος

Γενικά οι ποντικοί μπορούν να τραφούν με πολλές και διαφορετικής σύστασης τροφή. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι τρώνε οτιδήποτε βρουν μπροστά τους. Αν η τροφή δεν είναι φρέσκια η δεν ανταποκρίνεται στα γούστα τους απορρίπτεται

 

- Για να γίνει αποδεκτό το δόλωμα θα πρέπει να ορίσουμε 3 τρόπους αποδοχής από τους ποντικούς

1. Γενική αποδοχή: Οι ποντικοί χαρακτηρίζονται από «νεοφοβία», όταν συναντούν κάποια νέα τροφή. Έτσι σε κάθε ομάδα υπάρχουν κάποια μέλη που αποδέχονται αδιακρίτως κάθε νέα τροφή, αρκεί να είναι φρέσκια. Αν τα μέλη δεν πάθουν τίποτα μετά από την παρέλευση μερικών ωρών, τρώνε και τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας από τη νέα τροφή

2. Ειδική αποδοχή: Υπάρχουν ποντικοί που έχουν εθιστεί στη λήψη ενός είδους τροφής και δεν αποδέχονται καμία άλλη. Αυτό συμβαίνει επειδή οι ποντικοί αυτοί μεγάλωσαν σε κάποια περιοχή όπου υπήρχε η συγκεκριμένη τροφή (πχ. σιτάρι, ορυζώνες, αποθήκες σιτηρών κλπ)

3. Σχετική αποδοχή: Όταν οι ποντικοί έχουν στη διάθεσή τους περισσότερα του ενός είδους τροφής, τότε επιλέγουν αυτή που είναι περισσότερο αποδεκτή

1. Ελκυστικότητα του δολώματος: τα δολώματα για να είναι ελκυστικά θα πρέπει να είναι φρέσκα και να ανταποκρίνονται στις προτιμήσεις των ποντικών. Τα παλιά δολώματα χάνουν τη φυσική γεύση και το άρωμά τους, αλλοιώνονται και αποσυντίθενται. Τα ανεπεξέργαστα δολώματα γίνονται περισσότερο αποδεκτά

2. Σωστή τοποθέτηση: α) Τα δολώματα πρέπει να τοποθετούνται κοντά στις φωλιές (αν είναι δυνατόν μέσα στις φωλιές) και πάνω στους δρόμους των ποντικών β) μεγάλος αριθμός δόλωσης αυξάνει την πιθανότητα λήψης του δολώματος γ) τα δολώματα καλό θα είναι να μην είναι εκτεθειμένα στον αέρα αλλά σε προφυλαγμένα σημεία (ο ποντικός αισθάνεται μεγαλύτερη ασφάλεια)

- Πως γίνεται η τοποθέτηση και ο έλεγχος των δολωμάτων στον αγρό

1. επιθεωρούμε το αγροτεμάχιο και κλείνουμε κάθε τρύπα, προκειμένου να διαπιστώσουμε ποια είναι "ενεργή" και ποια όχι (με τον όρο ενεργή, εννοούμε ότι οι ποντικοί χρησιμοποιούν τη συγκεκριμένη τρύπα περισσότερο συχνά, σε σχέση με κάποιες άλλες που υπάρχουν για άλλες χρήσεις πχ έξοδος διαφυγής κλπ)

2. τοποθετούμε σε διάφορα σημεία του αγροτεμαχίου διαφόρων μορφών δολώματα (πχ σιτάρι, πελλετ, κλπ), μέσα στις εισόδους των ποντικών και σε παγίδες, τόσο περιφερειακά όσο και εντός του αγρού. Με την τοποθέτηση των δολωμάτων στην είσοδο των ποντικών, κλείνουμε την τρύπα, πατώντας την

3. μετά από 5-6 ημέρες, επιθεωρούμε τις παγίδες προκειμένου να ελέγξουμε την κατάσταση των δολωμάτων. Επαναλαμβάνουμε τη δόλωση εντός των "ενεργών" τρυπών και των παγίδων. Σε όσες παγίδες έχει "φαγωθεί" το δόλωμα, προσθέτουμε επιπλέον ποσότητα και σε όσες δεν έχει "φαγωθεί" τις μεταφέρουμε κοντά στα σημεία όπου υπάρχει μεγαλύτερη δραστηριότητα (κοντά στις παγίδες που καταναλώνεται το δόλωμα)

4. Τα αλλοιωμένα δολώματα θα πρέπει να απομακρύνονται και όχι να τοποθετείται νέο δόλωμα δίπλα στο παλιό

5. Αν προκύψουν πτώματα ποντικών, θα πρέπει αυτά να θαφτούν σε βάθος τουλάχιστον 40εκ

6. Καλύτερα αποτελέσματα επιτυγχάνονται όταν κάνουμε ομαδική καταπολέμηση μιας περιοχής

Σκευάσματα και ουσίες

Αέριες μυοκτόνες ουσίες: Φωσφίνη, Υδροκυάνιο, Βρωμιούχο μεθύλιο

 

Πλεονεκτήματα των ουσιών αυτών

Ποντίκια και δημόσια υγεία

- Οι ποντικοί αποτελούν φορέα πολλών βακτηρίων, ιών, μυκήτων και ελμίνθων (σκουληκιών)

- Η μετάδοση μπορεί να γίνει είτε με επαφή των τρωκτικών με τα τρόφιμα,  μέσω δαγκώματος και μέσω διαφόρων εκτοπαρασίτων (ψύλλοι, τσιμπούρια κλπ)

- Αλλαντίαση, Άνθρακας, Βρουκέλλωση, Λεπτοσπείρωση, Λιστερίωση, Πανώλη, Φυματίωση, Χολέρα, Αφθώδης πυρετός, Λύσσα, Δερματομυκητιάσεις, Εχινόκοκκος κ.α